Een vitale visie voor school
Meer greep op de toekomst
De betekenis van een visie voor een school wordt alom bezongen. De onderwijsinspectie ziet erop toe en in de beroepsstandaard voor schoolleiders pronkt de visie prominent bovenaan. Zo’n beeld van de toekomst stimuleert de ontwikkeling van de school, geeft daar richting aan, verenigt de school etc. is de overtuiging.
Maar als zo’n visie zo belangrijk is, waarom werken zoveel scholen dan met gemankeerde visies? En waarom ontstijgen veel visies niet de la van het schoolleidersbureau en krijgen zoveel scholen hun visie maar niet gerealiseerd? Hoe zou het wel kunnen lukken? Wat is een visie op onderwijs? Wat is de betekenis voor school? Hoe kan het doorwerken tot in de klas?
Die vragen zijn in dit boek aan de orde. Daarmee is een samenhangend palet van 4 boeken ontstaan:
De negen principes van de excellente schoolleider (2015), waarin op basis van onderzoek onder de beste schoolleiders van Nederland een beeld wordt geschetst van de wijze waarop zij invulling geven aan hun taak in school.
De toekomst van de intern begeleider (2017) is gefocust op de rol van de intern begeleider, die op veel van de scholen onder spanning staat.
Kantelende scholen (2019) behandelt de inhoudelijke kant van onderwijsvisie en de circa 800 scholen die voor fundamentele onderwijsvernieuwing gekozen hebben.
Een vitale visie voor school borduurt voort en leunt op de eerdere drie, ook qua uitgangspunten:
- Vertrouwen in de onderwijsprofessional
- Uitgaan van de potentie van de school als primaire veranderingseenheid
- Versterken van de maatschappelijke betekenis van de school voor de toekomst
- Gespreid leiderschap
“Vitale visie” zat al langer in mijn planning, want te vaak heb ik scholen met “visie” zien worstelen. Er waren wel wat vonken nodig om tot realisatie te komen:
- De afgelopen jaren heb ik tientallen masterclasses rond onderwijsvisie verzorgd met honderden deelnemers, die enthousiast aanvulden of kritische feedback gaven en altijd weer verrasten met een nieuw perspectief of een ervaring uit de schoolpraktijk. Ze verdiepten het inzicht.
- Inspiratie kwam toch vooral uit de praktijk van de scholen, de vele bezoeken aan heel veel goede scholen, maar ook aan scholen die hevig spartelend net boven blijven drijven, waar teams zo hun best doen en het toch niet lukt. Ze leverden indringende gesprekken, prachtige voorbeelden, maar ook ontluisterende praktijken. Alle openhartige, warme en verdrietige verhalen uit de scholen vormen de belangrijkste bron. Vele hebben op enigerlei wijze (vertaald) een plek gekregen in dit boek.
Visies op onderwijs zijn modegevoelig. Zowel het fenomeen visie zelf, alsook de inhoud van onderwijsvisies. Nu is ’eigenaarschap van leerlingen’ ernstig in de mode, eerder al ’het ontwikkelen van talenten’ en nog wat eerder ’het kind centraal’. Maar daar gaat dit boek niet over. Het gaat minder om die inhoud, eerder over de vorming en vertaling van de visie naar de praktijk. Over hoe een visie vitaal kan worden in school en onderdeel van de levende praktijk.
Dit boek is voor de schoolleider, intern begeleider, schoolbestuurder, en begeleiders van scholen die ondersteuning bij de ontwikkeling en realisatie van een visie willen. Het is deels handboek, deels stappenplan, maar vooral een portfolio met inspirerende voorzetten.